İhsaniye
İlçesi’ne bağlı Ayazini Köyü, Frigler
ve ardından bölgeye yerleşen Roma ve Bizanslılar tarafından yerleşim görmüştür
ve bölgede birçok kayaya oyulmuş evler, mezar yapıları ve kilise bulunmaktadır.
Oyma Kilise, Dağlık Frigya Bölgesi’nin en önemli 7 kaya kilisesinin bulunduğu Ayazini’deki kiliseler arasında en büyüğü ve en sağlam durumda olanıdır. Ayazini Oyma Kilise=Meryem Kilisesi: Bizans dönemi bir eser, yekpare kaya bloğuna oyma tekniği ile inşa edilmiştir. Apsisli, kubbeli, dış cephesi ve ses akustiği ile dikkat çeker. 1921 yılında Yunan askerleri burada tören gerçekleştirmiştir. 4 destekli kapalı Yunan haçı planında yapılmış olan kilisenin ana apsisi, dışa taşkın ve üçüz pencerelidir. Kemerler arasında bir Latin haçı ve Theotokos (Tanrı Anası-Hz. Meryem) kelimesi okunabilmektedir. Kilise yapısının özelliği dış cephe olarak kaya yüzeyine oyulmuş apsisli ve kubbeli olmasıdır. Çevresine bitişik kaya odalarıyla birlikte 1000’li yıllarda yapılmış manastır yapısıdır. Ses akustiği yönünden mükemmel olan kilisede göze çarpan özellikler ise haç kabartma ve yazılardır. Yöre halkının ‘gâvur hamamı’ olarak da adlandırdıkları bir tarih ve kültür harikası olan bu oyma kilise hamam tipinde ve yıkılmış altı direği vardır. MHOVB harfleri kabartma olarak bir yazı bulunmaktadır. Bu harfler ise Grekçede “Tanrı Anası Yardımcı” anlamına gelen sözlerin kısaltmasıdır. Meryem’i ifade etmektedir. 1921 yılı kurtuluş savaşı sıralarında Yunan askerleri de alanı benimsemiş ve oyma kilise de hem dini törenlerini hem de askeri törenlerini yapmışlardır.
Ayazini Metropolisi (5 katlı) yanındaki kilisede Yunanlı askerlerin yazdığı yazı, “YUNANİSTAN KRALI 1. KONSTANTİNOS’A SELAM OLSUN” yazıyor. Devamında altta ise 13. Piyade Birliği 1914 yazıyor. Ayazini Metropolisi: Erken Bizans dönemi yerleşimleri görülür. Katlı yapılar görülür. Metropolis katlı kaya yerleşimine basamaklı ve içten tünel geçişli odalar bulunur. Köy mezarlığı üzerindeki yerleşim alanında Yunan esirlerin yazılarına rastlanır.